Essay on Global Groove (Paik, 1973) and Mediaburn (Ant Farm, 1975)
In de jaren zeventig leefde sterk het concept van een ‘Global Village’, een term die de Canadees Marshall Mc Luhan in de jaren 60 lanceerde. Hij bedoelde hiermee dat de wereld één groot dorp wordt. Dit gebeurde volgens hem onder invloed van de automatisering; hij was van oordeel dat de vorm van een beschaving bepaald werd door de dominante communicatievorm in die samenleving. Voor Mc Luhan was dit voldoende om te stellen dat door de aanwezigheid van nieuwe media de structuur van de samenleving fundamenteel zou veranderen. De wereld als een geheel en dit werd versterkt door de televisie. De televisie gaf een gevoel dat de wereld minder groot was dan hij voorheen leek, doordat men opeens dingen te weten kwam over onbekende of onbereikbare delen uit de wereld. Maar samen met het ‘raam naar de wereld’, trad ook de commerciële functie van de televisie op de voorgrond, waar niet iedereen even blij mee was.
Nam June Paik geeft met zijn Global Groove een reactie op dit gevoel, welke hij laat beginnen met het citaat: “This is a glimpse of a new world when you will be able to switch on every TV channel in the world and TV guides will be as thick as the Manhattan telephone book.” Paik wil de mainstream doorbreken met eigen middelen.[2] In Global Groove laat hij beelden, muziek, beweging en kleur uit alle hoeken van de samenleving zien. In een vrij druk en opdringerig geheel toont hij hoe opdringerig voor hem de tv in de samenleving vorm aannam. Global Groove gaat dus niet over het narcisme van Krauss en kan zodoende gezien worden als een van de uitzonderingen waar zij zelf aan refereert: het is een video die het medium waartegen het rebelleert uitbuit.[3]
Fragmenten uit verschillende disciplines laat Paik zien: populair en elitair, traditioneel en eigentijds, Aziatisch, Westers, Etnisch zoals Afrikaans. Het zappen illustreert hij met de korte flitsen dat je van elk gedeelte te zien krijgt en de menging van de wereld door het in elkaar laten overlopen en overlappen van de beelden. De delen bestaan samen in een flux van opeenvolgingen waar de plaats en tijd gereduceerd worden tot beeld en geluid.[4] De beelden vormen caleidoscopen van felle kleuren, zijn dubbel of half, worden herhaald of afgebroken. Ze worden complexer gemaakt door soms alleen contouren, soms close-ups van delen, soms superimposities, soms abstracte vormen of achtergronden en soms gewone fragmenten te laten tonen.
Paik toont dat de samenleving gemedieerd, of beter, bepaald wordt door de televisie en hij wil met Global Groove de hypocrisie hiervan blootleggen.[5] In de aftiteling refereert hij direct aan de ‘Global Village’ van McLuhan met het citaat: “The medium is the message”. Paiks boodschap lijkt echter minder politiek beladen dan die van Antfarm.
Antfarm heeft een andere manier om de onvrede over o.a. de commerciële televisie te laten zien. Antfarm wil met Mediaburn ook tegen het medium rebelleren maar doet dit op een grootstere manier; zij maken er een spektakel van, een zogenaamde happening.[6] Zij buiten eigenlijk nog meer dan Paik het medium uit waartegen zij in opstand komen. Want een aparte eigenschap van dit project is dat er geen publiek is uitgenodigd en alle televisiestations wel. Een vraag die ik daarbij stel is: hoe moet het publiek dan kennisnemen van dit project? Via televisie. Er wordt geen mogelijkheid geboden de boodschap op een alternatieve manier, d.w.z. zonder televisie, tot zich te laten komen. Het werk gaat om televisie, bestaat uit televisies, komt op televisie en wordt gefilmd om vereeuwigd te worden. Maar ‘het publiek’, het volk van Amerika, wordt er toch weinig in betrokken. Neigt dat naar narcisme?[7] Er zijn echter een hoop redenen voor hun onvrede te bedenken, zoals het vercommercialiseren van de media, politieke blunders, de debacle dat de Vietnamoorlog en zijn slachtoffers is, en natuurlijk daarmee verbonden: Nixon en zijn Watergate.
Ook al bood TVTV reeds een alternatieve weergave van het Amerikaanse politieke proces, dit was voor de Antfarm niet genoeg, en zo gebruiken zij juist het nieuws hun project te introduceren.[8] Als reden hiervoor kun je denken aan de verslaggeving van de Vietnamoorlog en van de moord op Kennedy, en vooral de wijze waarop het nieuws zich liet manipuleren in hun weergave van deze gebeurtenissen; Antfarm strijdt tegen het misbruik van de media. Net als Paik wil Antfarm de relatie tussen het medium en de kijker veranderen en de kijker een actieve i.p.v. een passieve rol geven.[9]
Omdat Kennedy regeerde van 1961-1963 is het niet de meest voor de hand liggende president om te persifleren, Mediaburn is immers in 1975 gemaakt. Het is echter mogelijk dat Antfarm Kennedy de toespraak laat houden omdat zij hem als laatste goede leidinggevende zagen.[10] Ook kan het te maken hebben met de manier waarop hij aan zijn einde kwam en hoe daarmee om is gegaan door de politiek, de rechtstaat en de media. In deze toespraak van Kennedy wordt een aantal van de eigenschappen van het Amerika van 1975 besproken, waartegen de Antfarm met Mediaburn rebelleert.[11]
In Mediaburn vind ik aanwijzingen voor het wellicht toepasbaar zijn van het narcisme van Krauss, ook al zou Krauss deze installatie misschien als uitzondering bestempelen. Al is er geen sprake van de, zoals Krauss beschrijft, narcistische trekjes van video als het gelijk opnemen als uitzenden van beelden, toch kan je je afvragen of het niet narcistisch is om aan Krauss’ dé-doublement te doen: dat wil zeggen, de reflexiviteit van Antfarm vindt plaats voor, tijdens en na de algehele situatie en heeft dus uiteindelijk toch een psychologisch spiegelend effect.[12] Voor beide de makers en de toeschouwer. Want het object is slechts een verwoording van de boodschap. Het gaat om het proces, niet om het eindproduct.[13]
“Let me say this finally about Mediaburn, the world may never understand what was done here today, but the image created here shall never be forgotten”.[14]
Er is dus een aantal verschillen tussen Global Groove en Mediaburn te vinden. Toch ontlopen ze elkaar niet veel in het opzicht van het gebruik en de manipulatie van gangbare middelen om minder gangbare denkbeelden aan de man te brengen. Beide willen de boodschap over brengen door en via het uitbuiten van het medium waartegen de boodschap voornamelijk bedoeld is.
[1] McLuhan, 1966, p. .
[2] Hanhardt, 1990, p. 72.
[3] Krauss, 1978, p.57.
[4] Beeld en geluid van muziek, dansende mensen, tappende mensen, Allen Ginsberg die zingt en met cimbalen speelt, filmfragmenten van Robert Breer en Jonas Mekas, Yud Yakult, elektronische muziek met Aziatische invloeden, een tv-cello, videodans van Merce Cunningham, een traditionele Aziatische choreografie, John Cage die elektronische muziek bespreekt, binaire taal, het zenuwstelsel, de bloedsomloop, The Living Theatre, Devil With a Blue Dress On van Mitch Ryder en Detroit Wheels' Devil, Koreaanse dansers, een stukje Stockhausen, een vervormd beeld van Nixon met kussende mensen erdoor, delen van Participation TV van Paik waarin hij de kijkers vraagt de ogen te openen of sluiten, enzovoort.
[5] Hanhardt, 1990, p. 75.
[6] Hanhardt, 1990, p. 72.
[7] Je zou kunnen denken dat het zo overtuigd zijn van je eigen denkbeelden een bepaalde mate van elitair narcisme impliceert.
[8] Boyle, 1990, p. 56.
[9] Hanhardt, 1990, p. 79.
[10] Een pikant detail in deze is echter de omstreden manier van het winnen van Kennedy van deze verkiezingen; zonder de televisie was hij wellicht niet zover gekomen, (Verhagen).
[11] Antfarm, Media burn (1975):
[12] Krauss, 1973, p. 54.
[13] Boyle, 1990, p. 52.
[14] Antfarm, Mediaburn, 16:12.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten